Auteur: Gerard Oldenhof

In de komende weken vindt een serie bijeenkomsten plaats waarin boeren meer te weten kunnen komen over agroforestry. Op vijf verschillende locaties in de provincie Groningen vertellen boeren en coördinatoren van Agroforestry Netwerk Groningen over de toepassingen van agroforestry. Ook is er volop gelegenheid voor discussie en het stellen van vragen. Onderdeel van iedere bijeenkomst is een veldbezoek. De bijeenkomst zijn alle vijf in de avond: van 20.00 tot 22.00 uur, met een inloop vanaf 19.30. De bijeenkomst vinden plaats in Bedum. Hellum, Onstwedde, Loppersum en Niehove. Zie voor meer informatie in de agenda.

Minister Wiersma heeft in een Kamerbrief aangekondigd dat ze de aanpassing van de stikstofondergrens doorzet. Dat meldt de Volkskrant. Met een verhoging van de grens die nu 0,005 mol per hectare per jaar ligt, naar 1 mol zouden veel boeren en projecten ‘van het slot gaan’. Circa 80% van de PAS-melders zouden hierbij gebaat zijn omdat ze dan alsnog voldoen aan de voorwaarden voor een vergunning.

De Raad van State en een deel van de Tweede Kamer hebben bedenkingen bij de juridische houdbaarheid van deze aanpassing. Vooral ook het ontbreken van maatregelen die leiden tot lagere stikstofuitstoot is een belangrijk risico. Minister Wiersma wil de hardheid toetsen in een proefproces. Mogelijk is vervolgens een beoordeling door de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State nodig. Ook het Europese Hof zal er een oordeel over moeten vellen.

Het project Emissiearme bedrijfsvoering (EAB) beschouwt een  lager tankmelkureum en meer weidegang van alle onderzochte managementmaatregelen het effectiefst en het beste controleerbaar, aantoonbaar en wetenschappelijk onderbouwd. het onderzoek was geïnitieerd door Netwerk GRONDig en uitgevoerd binnen een samenwerkingsproject van Wageningen Univeristy & Research, Universiteit Leiden en Boerenverstand. Het ministerie van LVVN heeft het onderzoek gesubsidieerd.

Volgens de onderzoekers zijn ammoniakemissies op grondgebonden melkveebedrijven voor ongeveer de helft afkomstig vanuit de stal en mestopslag, en voor de andere helft vanuit het aanwenden van de mest op het veld. Zodra ureum in urine van de koe in contact komt met het enzym urease, ontstaat ammoniak. Urease zit in de feces van de koe en is altijd wel ergens op een stalvloer aanwezig. Alle urine-ureum kan uiteindelijk omgezet worden tot ammoniak. Tijdens weidegang blijven mest en urine gescheiden en ontstaat dus minder ammoniak dan in de stal. Het ureum wordt dan ook beter in de bodem opgenomen. Een eiwitarm rantsoen leidt tot een lager melkureum en is dus effectief ‘aan de voorkant’. Daarmee bespaart een melkveehouder bovendien op voerkosten.

In het rapport is een tabel opgenomen die helpt om de ammoniakemissie uit te rekenen. De onderzoekers zien in deze aanpak een goede manier om in het overgrote deel van Nederland de stikstofdoelen te halen. Alleen meer stikstofgevoelige gebieden zoals de Veluwe, de Peel en delen van Overijssel en Drenthe  zouden aanvullende maatregelen vereisen.

Op dinsdag 1 juli vindt de Klimaatkaravaan plaats. Met alle demobedrijven uit het Climate Farm Demo project en het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer trekken belangstellenden eropuit in Drenthe. Op deze dagen worden twee inspirerende agrarische bedrijven op het gebied van hun klimaataanpak bezocht: het (biodynamische) gemengde landbouwbedrijf de Dennenhoeve in Hooghalen en de  biologische melkveehouderij van Peter Oosterhof in Foxwolde. Het wordt een dag vol praktijkverhalen, uitwisseling en inspiratie over klimaatmaatregelen op het boerenerf.

De excursie start en eindigt bij carpoolplaats De Lichtmis in Rouveen. We rijden met de DAW Waterkaravaanbus naar de verschillende bedrijven. Indien dit qua afstand praktischer is, kunt u ook met eigen vervoer komen naar de eerste stop – landbouwbedrijf de Dennenhoeve (Beilerweg 26, Hooghalen) van de familie Sijbenga. Daarna laten we de auto’s achter en stappen we met z’n allen in de bus naar het bedrijf van Peter Oosterhof. Op de terugweg stoppen we weer bij de Dennenhoeve om de auto’s op te halen. Daarna vervolgen we onze weg terug naar de Carpoolplaats in Rouveen. Aanmelden kan via deze link.

Tijdens de demonstratie van bovengronds mest uitrijden in Oudewater, georganiseerd door Vereniging tot Behoud van Boer en Milieu (VBBM) en Netwerk GRONDig, werden verschillende systemen getoond. Hierover bericht Ekoland. Het doel was het delen van kennis en inzicht krijgen in nieuwe bemestingstechnieken. In landen als Duitsland, Oostenrijk en Ierland is de ontwikkeling van de ketsplaat doorgegaan terwijl in Nederland de focus lag op injectietechnieken.

Tijdens de demonstratie werden vijf systemen getoond, variërend van de traditionele ketsplaat tot moderne precisieversies. Het door biologisch melkveehouder Jan Graveland ontwikkelde systeem met een combinatie van mestaanvoer via een sleepslangsysteem waarover water wordt gespoten met behulp van een baggerpomp werd ook gedemonstreerd. Deze techniek, met beperktere bemestingshoeveelheden per keer, leidt volgens hem tot minder ammoniakemissie en een betere benutting van nutriënten. Ten opzichte van injecteren vindt de mesttoediening verdund en beter gespreid plaats. Doordat de gebruikte machines lichter in gewicht zijn, wordt ook de bodem meer gespaard.

Het volume biologische melk in Nederland is in het eerste kwartaal van 2025 met 2,5% gestegen, zo bericht Nieuwe Oogst. Daarmee komt het aandeel van biologische melk in het totale Nederlandse melkvolume op 1,9%. Naast Nederland zagen ook Oostenrijk, Griekenland, Spanje, Hongarije, Slovenië en Slowakije een groei in het biologische melkvolume. In alle andere landen van de Europese Unie daalde de biologische melkproductie. In Duitsland, nummer één in biologische melkproductie, nam de productie af met 0,7%. Nummer twee Frankrijk zag een daling met 9,4%. Denemarken kende een productiedaling van 10% terwijl in Oostenrijk, het land met het grootste aandeel biologische melk (18,6%), het volume met 2,6% groeide. Over de gehele EU genomen daalde de productie van biologische melk met 4,6% naar 1,24 miljoen ton.

Wetenschappers hebben aangetoond dat ratten na blootstelling aan glyfosaat kanker krijgen, zo meldt Trouw naar aanleiding va een publicatie in het wetenschappelijke tijdschrift Environmental Health. Na jaren met proeven trekt een internationaal team van onderzoekers de conclusie dat glyfosaat kanker veroorzaakt bij ratten. Ratten lijken genetisch veel op mensen. In de onderzoekswereld wordt bij gezondheidsschade voor ratten de kans groot geacht dat dit effect ook bij mensen op zal treden.

In het Trouw-artikel geeft hoogleraar risicobeoordeling aan de Radboud Universiteit, Ad Ragas (zelf niet betrokken bij het onderzoek) aan dat er een duidelijk en consistent patroon blijkt uit de proeven. Wel noemt hij het opvallend dat het aantal gevallen van kanker niet toeneemt bij het verhogen van de dosis en dat vooral tijdens de zwangerschap gezondheidsschade optreedt: “Dat kan erop wijzen dat er een moment in de ontwikkeling van het lichaam is, waarbij blootstelling, ongeacht de dosis, de kans op kanker vergroot. Maar dat is voorlopig speculatie.”

Ragas verwacht dat in de komende maanden door experts verder zal worden gekeken naar de studie: “Misschien zitten er gaten in deze studie die wij niet zien. Dat proces gaat nu lopen en zo hoort het ook. Maar als deze studie blijft staan, dan kan de EU niet volharden in het standpunt dat een verband met kanker niet is aangetoond. De classificatie van glyfosaat moet dan worden aangepast.”

Het ministerie van LVVN heeft het Louis Bolk Instituut opdracht gegeven een vierjarig onderzoeksprogramma op te stellen. Doelstelling van het Versnellingsspoor biologische landbouw is om biologische bedrijven meer toegang te geven tot kennis, afgestemd op de biologische landbouwsystemen. Voor de onderzoekswensen op gebied van biologische melkveehouderij heeft De Natuurweide input gegeven.

Directeur Ilse Geijzendorffer geeft op de website van het Louis Bolk Instituut aan blij te zijn met het onderzoeksprogramma: “Heel goed dat er aandacht is voor de informatiebehoeften van de boer en de praktische toepasbaarheid van bestaande kennis. Als we echt de doelen van het Nationale Actieplan willen bereiken dan is dit hoognodig, merken we in de praktijk en in gesprekken met de sector. Opluchting ook dat het gelukt is. Sinds 2021 heeft het LBI samen met een kennisconsortium biologische landbouw de kennisbehoeften van de biologische sector actief bij het ministerie onder de aandacht gebracht. In 2021 kwamen we met een 10-puntenplan. In 2022 dachten we mee over het Nationale Actieplan en in 2023 werd de Kennisagenda gelanceerd door het ministerie van LVVN. Daarna bleef het stil, totdat we door het ministerie gevraagd werden om een plan voor een 4 jarig onderzoeksprogramma op te stellen.”

In de maand juni is een nieuwe publiekscampagne gestart rond biologische voeding. Doel is om de bekendheid van biologische voeding en het Europese keurmerk te vergroten. De campagne bestaat uit televisiecommercials, online advertenties, buitenreclame en de website allesoverbiologisch. Vorig jaar startte het ministerie van LVVN met de campagne. Naar aanleiding van de bevindingen van de campagnes in 2024 zijn enkele aanpassingen doorgevoerd. In de vorige campagnes stonden bepaalde producten centraal. Dat zal dit jaar ook gebeuren maar dan met andere producten. Ook zal het aspect van ‘genieten’ sterker in beeld worden gebracht met biologisch consumerende personen.

Net als vorig jaar haken supermarkten aan bij de campagne. Zo besteedt Jumbo in haar winkels, de folder en online aandacht aan biologische producten onder de noemer ‘Biologisch is zo logisch’. Jumbo heeft tot doel om in 2026 minimaal 8% en in 2027 minimaal 10% van de verkochte aardappelen, groenten en fruit biologisch van teelt te laten zijn.

Vanaf 2027 verbiedt de provincie Noord-Brabant het gebruik van kunstmest en chemische gewasbeschermingsmiddelen op grond die verpacht wordt aan boeren. Dat meldt Omroep Brabant. De provincie beoogt daarmee de bodem- en waterkwaliteit te verbeteren. Ook de natuur en de biodiversiteit moet van het verbod profiteren. Binnen een straal van een kilometer van Natura 2000-gebieden geldt deze bepaling al sinds 2024.

Met ingang van 2026 wil de provincie bij het verpachten van grond voorrang geven aan boeren die duurzaam werken. De Grondkamer moet nog wel groen licht geven voor het duurzame pachtbeleid.