Auteur: Gerard Oldenhof

Op woensdag 12 november vindt de jaarlijkse Natuurweidedag plaats, ditmaal op Landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt in Beesd. Wij hebben op deze dag een mooie mix van drie uiterst boeiende sprekers voor u:

• Alex Datema, Directeur Food & Agri bij de Rabobank
• Mascha Middelbeek,  Program Director Value Chain Transformation bij IDH
• Nick van Ekeren, Onderzoeker Duurzame veehouderij bij Louis Bolk Instituut & Agrobiodiversiteit/Buitengewoon Hoogleraar Regeneratieve Grasland Systemen bij Wageningen University & Research.

Het begrip dat deze dag centraal zal staan, is ‘waarde’. Dan draait het naast bedrijfseconomische of financiële waarde ook om ‘waarde’ in de bredere zin, die voor (biologische) melkveehouders ook cruciaal is. Wat is de waarde van mijn extensieve bedrijfsvoering op de plek waar ik zit, bijvoorbeeld nabij een Natura 2000-gebied? Wat is mijn bijdrage aan maatschappelijke doelen rond natuur, klimaat, water en biodiversiteit? Wordt deze bijdrage ook erkend en gewaardeerd door beleidsmakers, vergunningverleners, banken, terrein beherende organisaties en ketenpartijen (zoals zuivelondernemingen)? Daarbij kijken de sprekers niet alleen naar de Nederlandse situatie maar ook naar wat er op internationaal niveau speelt.

Zoals gebruikelijk is er tijdens De Natuurweidedag volop ruimte voor discussie en ontmoeting. Naast leden worden dan ook ook diverse vertegenwoordigers van overheden, ketenpartijen en andere samenwerkingspartijen uitgenodigd. Het programma duurt van 10.30 tot 15.00 uur, de inloop is vanaf 10.00 uur.

U kunt zich aanmelden voor De Natuurweidedag via onderstaand aanmeldformulier. Wij verzoeken u om per persoon die zich aanmeldt een formulier in te vullen:

Schakel JavaScript in uw browser in om dit formulier in te vullen.

en Voor- dieetwensen

Voor- en achternaam *

Eerste

Achternaam

Organisatie *

Plaats *

E-mail *

Eventuele dieetwensen

Verzend

De provincie Limburg heeft haar visie op de aanpak van de stikstofproblematiek gepresenteerd. In het Limburgs Offensief Stikstof (LOS) wil de provincie aanpak van natuurverbetering en economische voorspoed aan elkaar verbinden. Ook beoogt het LOS een oplossing te vinden voor de onzekerheid van PAS-melders. De provincie wil nauw samenwerken met ondernemers, boeren en industrie en ook omliggende, buitenlandse regio’s betrekken. Een aanzienlijk deel van de stikstof die neerslaat in Limburg komt uit Belgié en Duitsland.

De uitwerking vindt plaats van gebiedsprocessen. De Peel, Sarsven en de Banen, Maasduinen en het Geuldal/Mergelland zijn bestempeld als focusgebieden. Maatregelen waar aan gedacht wordt zijn vrijwillige beëindiging of extensivering van veehouderijen, schonere stallen, behoud van grasland, innovatiesteun voor boeren en grondruil ten behoeve van natuur. Maatregelen zijn op vrijwillige basis en moeten worden ondersteund door financiering en lokale samenwerking.

De wet die beoogt om drie jaar extra uit trekken voor het legaliseren van PAS-melders, is aangenomen in de Tweede Kamer. Daarmee heeft het kabinet tot 2028 om de situatie rond PAS-melders op te lossen. Het wetsvoorstel van minister Wiersma leverde wel een aantal amendementen op. Zo moeten PAS-melders stikstofreductie maatregelen nemen en is de legalisatieverplichting opnieuw in de wet opgenomen. Het programma voor PAS-melders moet voor 1 mei 2026 zijn vastgesteld. Vóór 1 juli 2027 moet het pakket aan maatregelen geëvalueerd zijn. Een motie om de stikstofgrens te verhogen naar 1 mol per hectare haalde het niet.

Uit de getallen in de Monitor stikstofdepositie in Natura 2000-gebieden 2025 van het RIVM blijkt dat de stikstofdepositie daalt maar onvoldoende om de wettelijke doelen te halen. De stikstofdepositie daalde tussen 2005 en 2023 doordat landen om ons heen minder stikstof uitstoten. De uitstoot door landbouw en verkeer in Nederland nam ook af. Hoewel de hoeveelheid stikstof boven de Kritische Depositiewaarde (KDW) nam met meer dan de helft af. In 2023 was op 30% van het Natura 2000 oppervlak de neerslag lager dan de KDW. Voor 2025 ligt dat doel op 40% om vervolgens op te lopen naar 50% in 2030 en 74% in 2035. Het RIVM verwacht dat het percentage in 2025 op 30% ligt, in 2030 tussen 32 en 34% en in 2035 tussen 33 en 30%. In veel natuurgebieden blijft de stikstofneerslag hoger dan de KDW. In de nieuwe berekeningen van het RIVM is meegenomen dat de landbouw minder mest gebruikt en het aantal bedrijven daalt door uitkoop- en stoppersregelingen. De groei van het aantal elektrische auto’s en vrachtauto’s draagt ook bij aan de afname.

De Tweede Kamer heeft niet ingestemd met het controversieel verklaren van een groot aantal dossiers van het ministerie van LVVN. In de Landbouwcommissie was een lijst met 24 onderwerpen bepaald die controversieel moesten worden. Om dit te bekrachtigen moest nog wel een Kamer meerderheid instemmen met het voorstel. Uiteindelijk werden vier onderwerpen controversieel verklaard. Daaronder is de transitie naar een dierwaardige veehouderij. Minister Wiersma kan wel verder werken aan het stikstofbeleid.

Met ingang van volgende maand (oktober) kunnen melkveehouders maandelijks hun eiwitbenutting vergelijken met die bij collega-bedrijven in hun regio. De benchmark kan beschikbaar worden gesteld via het portal van zuivelondernemingen en is onderdeel van het Convenant Verlagen Ruw Eiwit Rantsoenen Melkveebedrijven. Melkveehouders kunnen vanaf volgende maand gegevens bekijken over de maand september (2025). Per regio wordt een maandelijks gemiddelde berekend. Hierin is geen link naar individuele bedrijven te herleiden.

In het convenant Verlagen Ruw Eiwit Rantsoenen Melkveebedrijven zijn afspraken gemaakt om de uitstoot van stikstof via mest te verlagen. Het doel is om het gemiddelde ruw eiwitgehalte te verlagen naar maximaal 160 gram per kg droge stof in 2025 en 158 gram per kg droge stof in 2026. Het convenant is ondertekend door Nevedi, LTO Nederland, NAJK, DDB, Netwerk Grondig, De Natuurweide, ZuivelNL, NZO, Vereniging van Accountants en Belastingadviseurs (VLB), Boerenverstand, PPP-Agro Advies, Groeikracht en WUR.

Individuele zuivelondernemingen bepalen of de ureum benchmark zichtbaar wordt voor haar melkveehouders in de portal (Melkweb/Z-net). In de benchmark worden van de 25% bedrijven met het hoogste uitslagen en 25% bedrijven met de laagste uitslagen getoond zodat een melkveehouder deze kan vergelijken met zijn eigen ureumgehalte. Bij afwijkende waarden kunnen voederdeskundigen melkveehouders tips geven voor een efficiënter eiwitgebruik, helpen met een verbeterplan voor het rantsoen en de effecten hiervan monitoren.

Minister Wiersma van LVVN heeft in een Kamerbrief een update gegeven over de uitwerking van de Subsidieregeling Extensiveringsregeling Melkveehouderij (SEM). Deze regeling is ter beoordeling voorgelegd aan de Europese Commissie, die nog geen reactie heeft gegeven. De regeling is opgesteld in afstemming met de zogenaamde G7, een groep van zeven oranisaties vanuit de melkveehouderijsector. Naast De Natuurweide zijn dit LTO, NAJK, NMV, DDB, Agractie, Netwerk Groning, aangevuld met NZO en ZuivelNL.

Het doel van de regeling (niet te verwarren met de Extensiveringsregeling in en rond stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden) is het verminderen van de broeikasgas- en ammoniakemissies. Daarnaast moet de mestproductie afnemen. De regeling, die drie jaar beschikbaar moet blijven, biedt melkveehouders een subsidie als zij tijdelijk 10 tot 20% minder melk- en kalfkoeien houden. De fosfaatrechten die hieraan verbonden zijn, moeten volledig worden doorgehaald. Het aantal overige graasdieren mag niet toenemen en het aantal hectares grasland mag niet afnemen. Na deze periode kan een een melkveehouder terug gaan naar het oorspronkelijke aantal dieren, doorgaan met het lagere aantal dieren of verder extensiveren. Voor de regeling is 627 miljoen euro gereserveerd.

De Europese Commissie wil de begroting voor het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) fors terugschroeven, zo meldt Nieuwe Oogst. Voor Nederland zou het betekeken dat het Europese budget voor landbouw met 24% afneemt tot 728 miljoen euro. Dit bedrag zou Nederland jaarlijks ontvangen in de periode van 2028 tot en met 2034. Het budget is onder andere onderverdeeld in de posten hectarepremie, agrarisch natuur- en landschapsbeheer en steun voor jonge boeren, een brede weersverzekering en de erkende telersverenigingen voor groente en fruit.

In totaal is er voor de periode 2028-2034 300 miljard euro beschikbaar voor landbouw.

Als onderdeel van de tijdens Prinsjesdag gepresenteerde begroting zijn ook de beleidsvoornemens en budgetten voor Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur bekend geworden. Het kabinet houdt vast aan het stimuleren van de productie en consumptie van biologisch voedsel. Via consumentencampagnes moet een groter deel van de consumenten worden verleid om te kiezen voor biologisch.

Voor 2026 is voorzien dat 4,3 miljard euro aan landbouw wordt uitgegeven. Voor de aanpak van het stikstofprobleem is in 2026 2,6 miljard euro beschikbaar. Voor stikstof reducerende maatregelen in stallen en andere technische innovaties komt 450 miljoen euro beschikbaar. Naast een vrijwillige regeling voor bedrijfsbeëindiging (425 miljoen euro) moet een partiële stoppersregeling leiden tot een inkrimping van de veestapel, vermindering van de mestproductie en emissiereductie. In de komende vier jaar wordt 100 miljoen euro extra vrijgemaakt voor natuurherstel en voorkoming van verdere verslechtering van de natuur. Voor de Veluwe en De Peel komt 600 miljoen euro extra vrij voor een regionale maatwerkaanpak die moet helpen om de vergunningverlening weer op gang te brengen. Ook rond Rotterdam, Eindhoven en het Groene Hart komt een specifieke gebiedsgerichte aanpak. De 250 meterzones waar eerder sprake van was, gaan niet door. Voor agrarisch natuurbeheer komt extra geld vrij waardoor het areaal kan groeien van 100.000 naar 280.000 hectare.

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) schat in dat de Nederlandse klimaatdoelen in 2030 niet gehaald gaan worden. Dit blijkt uit de Klimaat- en Energieverkenning 2025, die op de website van het PBL is gepubliceerd. Het basispad in de vorm van bestaand beleid, aangevuld met nieuw beleid, zal leiden tot een emissiereductie van 47 tot bijna 55%. Deze range is lager dan het doel van 55%. Voor het halen van bindende Europese doelen voor energieverbruik en hernieuwbare energie zit Nederland ook niet op de vereiste koers. Extra inspanningen gericht op energiebesparing kunnen hierbij helpen.

Omdat de tijd tot aan 203 steeds korter wordt, is het aantal beleidspaden zonder economische pijn of maatschappelijke weerstand wordt steeds kleiner. Investeringsbeslissingen met effect in de komende jaren zijn grotendeels al genomen. Voor de periode na 2030 is nog weinig emissiereductie te verwachten vanuit genomen besluiten en maatregelen. Het niet halen van de doelen van 2030 en nog onvoldoende stevige maatregelen gericht op een structurele transitie, maken het halen van de doelen voor 2050, klimaatneutraliteit, nog moeilijker. Grootschalige verduurzaming stagneert en er is meer beleid nodig om energie te besparen. De focus in beleid lag juist meer op emissiereductie.