Auteur: eijdems

In de recent gepubliceerde rapportage over het Environmental Action Programme geeft de Europese Commissie een update over de geboekte voortgang. Het doel van 25% biologisch landbouwareaal lijkt niet gehaald te gaan worden. In het meetjaar 2021 lag het percentage op net geen 10%. Ten opzichte van 2012 is dat wel een groei van vier procentpunten maar in de komende zeven jaar is dan nog meer dan een verdubbeling nodig. De benodigde veranderingen blijven achter in omvang en tempo. Zowel overheden als consumenten dragen nog onvoldoende bij aan de groei van biologische landbouw en consumptie.

Ook de Europese scores ten aanzien van circulariteit, hernieuwbare energie en biodiversiteit liggen niet  op schema. De bevindingen in de rapportage onderstrepen het belang van versnelde groei van de biologische consumptie en opschaling van de biologische sector. De volledige rapportage is te lezen op de website van European Environment Agency.

In het kader van de aanpak piekbelasting voeren zaakbegeleiders van het Ministerie van LNV (op verzoek) gesprekken met ondernemers die als ‘piekbelaster’ zijn aangemerkt. In bepaalde gevallen kan ook sprake zijn van monumentale boerenbedrijven. Dat kunnen rijksmonumenten zijn maar ook gemeentelijke monumenten of beschermd groen erfgoed (bijvoorbeeld de groenblauwe dooradering, zoals heggen, houtwallen, houtsingels, etc.). Met het programma Erfgoed, Landbouw en Natuur laat de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) zien welke oplossingen cultureel erfgoed biedt bij veranderingen, zoals die door de aanpak piekbelasting, in het landelijk gebied.

In een factsheet geeft de RCE een overzicht van monumentenregisters, financiële regelingen en mogelijkheden voor advies. Ook zijn goede voorbeelden van herbestemmingen en handige links toegevoegd. Een recent gegeven webinar wordt binnenkort breder beschikbaar gemaakt. Zie voor de factsheet de website van de Rijksdient voor Cultureel Erfgoed.

De Regiegroep Opschaling Biologische Zuivel en Rundvlees, die de groei van 500 biologische melkveehouders naar 2500 in vijf tot tien jaar wil faciliteren, is van start gegaan. De ambitieuze groei van beide sectoren zal in de loop van de tijd volop uitdagingen kennen. De regiegroep, bestaande uit overheden, veehouders en ketenpartijen, gaat proberen oplossingen hiervoor te vinden, daarbij begeleid vanuit het Marktprogramma Verduurzaming Dierlijke Producten.

De Regiegroep verwacht dat de afzet van biologische zuivel en rundvlees nog volop kan groeien in retail, foodservice en export. Het bekender maken van het (Europese) biologische keurmerk speelt daarbij een belangrijke rol. Voor de export van Nederlandse biologische producten is de unieke borging van het antibioticagebruik en de ruimste weidegangnormen een meerwaarde.

Voorzitter van de Regiegroep is De Natuurweide-voorzitter Sybrand Bouma. Hij noemt de stap om met alle ketenpartners aan een gezamenlijke ambitie te werken uniek:  “Alle stappen om te komen tot een grotere biologische melkveehouderij komen aan bod. Omdat ieder vanuit zijn eigen rol in het proces zit, versterken we elkaar en wordt iedere betrokken organisatie er beter door!”.

Zie voor meer informatie de website van Marktprogramma Verduurzaming Dierlijke Producten.

Dinsdag 19 december organiseerden Nieuwe Oogst en Rabobank een webinar over de opgaven die boeren hebben rond bodem en water in het kader van Kaderrichtlijn Water. De Kaderrichtlijn stelt diverse doelen voor de waterkwaliteit in 2027. Esther de Snoo van Nieuwe Oogst sprak over deze opgaven en eerder opgedane ervaringen met:

• Jan Arie Koorevaar, directeur van de Open bodemindex en melkveehouder in veenweidegebied Alblasserwaard
• Mark Wenneger, melkveehouder in de Achterhoek en ervaren met peilgestuurde drainage
• Jan van der Staak, melkveehouder in Ysselsteyn en bestuurder bij waterschap Limburg

De volledige registratie van het webinar is terug te zien via deze link.

Wageningen University & Research publiceerde eerder deze week de inkomensraming in de landbouw voor 2023. Voor biologische melkveehouders is er ten opzichte van 2022 een kleine stijging te zien tegenover een behoorlijke daling bij de gangbare collega’s. Deze daling wordt veroorzaakt door een flink lagere gangbare melkprijs dan in het jaar ervoor (-18%). De biologische melkprijs steeg juist licht (+1%).

De Natuurweide-voorzitter Sybrand Bouma laat in een interview met de Leeuwarder Courant zijn licht schijnen op deze ontwikkeling: “Er is een tekort aan biologische melk. De groei van ‘biologisch’ gaat te langzaam. We ervaren dat eigenlijk meer als een stagnatie. Er moet veel meer worden gedaan om de financierbaarheid van de biologische sector te verbeteren. De sector kan veel meer worden benut om gebiedsproblemen op gebied van natuur aan te pakken”.

Factoren als hoge energie- en brandstofprijzen en een hogere rente maken het voor de individuele ondernemer niet gemakkelijker. Daarnaast vallen de GLB-premies flink lager uit dan eerder aangekondigd. Hoewel de overheid 50 miljoen euro heeft uitgetrokken voor stimulering van biologische consumptie, is ook daar de groei nog beperkt. Consumenten ervaren ook de effecten van hogere kosten van levensonderhoud en kiezen vanuit financieel oogpunt en gewoonte in veel gevallen nog voor niet-biologische voeding.

In 2021 startte Wij.land in 2021 het project Kosten-batenanalyse transitie melkveehouderij. Met de partners Natuurverdubbelaars en Alân Accountants ontwikkelden ze een methode om inzicht te krijgen in de financiële en bedrijfseconomische prestaties van natuurinclusieve melkveehouderijen. 13 Boeren uit het westelijk veenweidegebied en uit Friesland gaven inzage in hun financiën. Op basis daarvan was de eerste conclusie dat er (economisch gezien) perspectief voor natuurinclusieve bedrijven.

Om een breder, representatiever inzicht te krijgen is in 2023 een groep gevormd van 45 melkveehouders uit verschillende regio’s. Het gaat om grote en kleine, biologische en gangbare en boeren met intensieve en extensieve bedrijfsmodellen, op verschillende grondsoorten. Vrijwel deze hele groep heeft interesse om om te schakelen naar natuurinclusieve landbouw of is al in een fase van transitie. Van deze melkveehouders zijn de prestaties van verschillende bedrijfsmodellen zijn in verschillende contexten in kaart gebracht. In studiegroepen kijken de deelnemers o.a. naar de voerstrategieën, de invloed van grondtype en de hectares die een bedrijf in eigendom of pacht heeft.

De resultaten van dit project worden gepresenteerd in een webinar op woensdagmiddag 31 januari 2024 (13.00-14.00 uur). Zie voor meer informatie en aanmelding de website van Wij.land.

Wageningen University & Research heeft de jaarlijkse inkomensraming voor de landbouwsectoren in 2023 gepubliceerd. Daaruit blijkt dat in de biologische melkveehouderij  het gemiddelde inkomen stijgt naar € 66.000 per onbetaalde arbeidsjaareenheid. Dit is € 4.000 meer dan het vorige jaar en € 22.000 boven het gemiddelde van de periode 2018-2022. De prijs voor biologische melk wordt geraamd op € 62 per 100 kg, 1% hoger dan in 2022. Daarmee zijn de extra melkopbrengsten voldoende om de iets hogere kosten te compenseren.

Met deze cijfers doet de biologische tak het ten opzichte van 2022 beter dan de gangbare melkveehouderij. Voor de gangbare melkveesector daalde het inkomen door een lagere melkprijs (min 18%) met € 44.000 naar € 78.000. Door de hoge melkprijzen was 2022 een goed jaar voor de sector. De prijs van verkochte kalveren is in 2023 verder gestegen, maar die van slachtkoeien daalde na flinke stijgingen in de twee voorgaande jaren. Naast de daling van de opbrengsten nemen de kosten toe van met name voer, mestafzet, gebouwen en machines, rente en pacht. Zie voor de hele publicatie de website van WUR.

In de online ledenvergadering van De Natuurweide heeft projectleider Rein van der Wal de plannen van het Consortium Biologische Landbouw gepresenteerd. Het consortium is een publiek-private samenwerking tussen Aeres Hogeschool & MBO, Van Hall Larenstein en 26 partnerorganisaties uit en rond de sector. De Natuurweide is een van deze partners. Er is vanuit landelijke en provinciale subsidies, en bijdragen van de partnerorganisaties een bedrag van 2,5 miljoen euro beschikbaar voor een periode van vier jaar. Vanuit deze samenwerking wordt een opleidingsprogramma ontwikkeld waarmee agro-studenten en werkenden in de biologische keten worden geschoold in de biologische denk- en werkwijze. Het programma richt zich o.a. op de primaire sector, toeleverende en verwerkende bedrijven, handel en logistiek. De programma’s omvatten een breed spectrum van actuele thema’s in de biologische sector. Deze onderwerpen komen nu slechts beperkt en versnipperd aan de orde in bestaande opleidingsprogramma’s.

Met dit programma wil het consortium een versnellings- en kwaliteitsslag maken in het biologisch onderwijs. Ook moet de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt erdoor verbeteren. Er wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van bestaande expertise, infrastructuur, faciliteiten en netwerken van de betrokken organisaties. De programma’s richten zich op de volgende speerpunten:

• verrijken & verbreden
• actualiseren & digitaliseren
• professionaliseren & Leven Lang Ontwikkelen
• hybride onderwijs & doorstromen HBO

De leerprogramma’s zijn online, op locatie of in een combinatie van beide te volgen. Het streven is wel om studenten veel praktijkervaring op te laten doen bij landbouwbedrijven. De eerste focus ligt op de 1400 studenten van Aeres MBO in Friesland, Flevoland en Gelderland. Daarna zal het worden uitgerold voor alle agro-studenten (via GroenPact). Zie voor meer informatie en de deelnemende partnerorganisaties de website van Aeres.

De provincie Overijssel dreigt te stoppen met de uitvoering van het stikstofbeleid als demissionair minister Van der Wal (Natuur en Stikstof) niet met geld over de brug komt. Dat meldt de NOS. Gedeputeerde Staten willen niet langer het geld voor het stikstofbeleid voorschieten. In een brief aan het demissionaire kabinet schrijft de provincie dat de overheid de verwachtingen van boeren, natuurbeheerders en landeigenaren waar moet maken. Ook andere provincies maken zich zorgen over de financiering van hun plannen. Boeren en andere betrokkenen zijn de dupe, zeggen de provincies.

Demissionair minister Van der Wal zegt tegen de NOS dat de provincieplannen nu worden beoordeeld. Als ze inderdaad stikstofwinst opleveren, beslist de Tweede Kamer mogelijk volgende maand over geld om een begin te maken, zegt Van der Wal. Maar of er dan ook budget komt om de rest van de plannen uit te voeren, is de vraag.

Van 16 januari tot en met 26 februari 2024 wordt het ontwerp Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) ter inzage gelegd. De stukken zijn nu al te downloaden (zie de link aan het einde van dit artikel) en de begeleidende processtappen worden toegelicht op de website Rijksoverheid.nl. Tijdens deze zes weken kan iedereen reageren op de aanpak en uitgangspunten van het conceptprogramma. Met deze aanpak willen Rijk en provincies, samen met inwoners en ondernemers, werken aan een landelijk gebied met duurzame landbouw en andere economische activiteiten, en met een grote diversiteit aan planten en dieren, schoon water en gezonde natuur.

Het NPLG is de basis voor het gebiedsgericht werken aan het halen van de water-, natuur- en klimaatdoelen. Provincies maken, met betrokkenen, voor hun gebied een regionale versie en geven aan welke instrumenten ze willen inzetten. Voor de landbouw zijn deze Provinciale Programma’s Landelijk Gebied belangrijke kaders met mogelijk grote invloed voor individuele bedrijven. Het ontwerp NPLG en enkele begeleidende documenten zijn al in te zien via deze link.